الگوهاي غير معيار در زبان مطبوعات
الگوهاي غير معيار در زبان مطبوعات
الگوهاي غير معيار در زبان مطبوعات
نويسنده:دكتر حسن ذوالفقاري
متن حاضر خلاصه ي پژوهشي با عنوان الگوهاي غير معيار در زبان مطبوعات است كه به سفارش دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها اجرا شده است.
با توجه به اهميت موضوع تحقيق و همچنين رويكرد محقق در بررسي موضوع , به زودي متن كامل تحقيق در اين وب سايت درج خواهد شد.
استادان , دانشجويان و روزنامه نگاران محترم مي توانند با ارايه نظرات خود در بخش ارايه نظرات ( انتهاي مقاله) درباره اين پژوهش و همچنين در خصوص پژوهش هايي كه بايد در اين وب سايت درج شود و تا كنون از طرح آن غفلت شده است با ما ارتباط برقرار كنند.
شناسايي و بررسي اين غيرمعيارها و پيشنهاد راه‌هايي براي رفع آنها مي‌تواند گام مهمي در مسير حركت به سوي درست‌نويسي و پيراستن زبان از اشكالات مختلف به شمار آيد. با درك اين ضرورت بود كه پژوهش حاضر در دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌هاي معاونت امور مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در دستور كار قرار گرفت و با همت دكتر حسن ذوالفقاري عضو هيأت علمي مركز تحقيقات زبان و ادبيات فارسي و همكاران طي سال جاري به انجام رسيد.
اهداف اصلي اين طرح، شناسايي مهمترين الگوهاي غيرمعيار مطبوعاتي، طبقه‌بندي و بررسي بسامد هر يك و در نهايت نتيجه‌گيري و ارائه راهكارهاي مناسب براي رفع آن‌هاست.
اين پژوهش بر فرضيه‌هاي زير استوار بوده است:
1. الگوهاي زباني غيرمعيار در بيش از 30 درصد از جمله‌هاي مطبوعاتي وجود دارد.
2. بيشترين الگوهاي زباني غيرمعيار مربوط به بخش‌هاي خبري در موضوعات سياسي و اجتماعي است.
3. الگوهاي زباني غيرمعيار در مطبوعات محلي و عامه‌پسند بيش از مطبوعات سراسري ديده مي‌شود.
4. بيشترين الگوهاي زباني غيرمعيار به ترتيب در حوزه‌هاي فني، زباني و بلاغي ديده مي‌شود.
در پژوهش حاضر 12320 جمله از 22 نشريه انتخاب گرديد. از ميان نشريات سراسري 6720 جمله انتخاب شد. اين نشريات شامل آفتاب يزد، ابرار، اطلاعات، اعتماد، ايران، جام‌جم، جمهوري اسلامي، رسالت، شرق، كيهان، هم‌بستگي، همشهري هستند و از ميان نشريات عامه‌پسند 4480 جمله انتخاب شد. اين نشريات شامل: آدينه، ابرار ورزشي، استقلال جوان، به سوي افتخار، خانواده سبز، راه زندگي هستند و از ميان نشريات محلي 1120 جمله انتخاب شد، اين نشريات شامل طاق‌بستان، امين، خبر جنوب هستند. نشريات از يك روز خاص 12/10/84 انتخاب گرديد. از هر مجله به طور مساوي 560 جمله در هشت گروه موضوعي شامل: اجتماعي 1309 جمله، ورزشي 2262 جمله، فرهنگي 1662 جمله، ديني 647 جمله، سياسي 1455 جمله، حوادث 1011 جمله، اقتصادي 505 جمله، علمي 1169 جمله انتخاب گرديد.
از ميان قالبها نيز چهار قالب خبر 3938 جمله، گزارش 3499 جمله، مصاحبه 940 جمله، مقاله 3943 جمله انتخاب گرديد تا در سه حوزه اساسي ويرايش، يعني فني، زباني و بلاغي بررسي شود. جمعاً در سه حوزه ياد شده 8329 جمله، يعني 7/67 درصد يك يا چند اشكال دارد و 3981 جمله؛ يعني 3/32 درصد از كل جملات بدون اشكال است. از ميان 8339 جمله غيرمعيار جمعاً 258/15 مورد اشكال وجود دارد، يعني در هر جمله به طور متوسط دو اشكال ديده مي‌شود. اين نتيجه درست خلاف فرضيه شماره يك طرح است كه تنها 30 درصد از جملات مطبوعاتي را داراي اشكال مي‌داند.
اين نتيجه، فرضيه شماره چهار طرح را نيز ابطال مي‌كند؛ زيرا تعداد اشكالات براساس نتايج طرح: بلاغي، فني، زباني است.
ميزان اشكالات در سه حوزه فني 071/5؛ يعني 33/0، 250/4 مورد؛ يعني 27/0 و بلاغي 206/6 مورد، يعني
40/0 است.
با توجه به جدول از ميان زير مجموعه‌هاي ويرايش فني بيشترين تعداد شامل 363 مورد، معادل 23% از كل اشكالات و 73% از اشكالات حوزه فني را داراست كه اين رقم در مقايسه با كل اشكالات بسيار زياد است. بيشترين رخداد ميان قالبها گزارش، در موضوعات، اجتماعي و در نوع نشريات عامه‌پسند است. اين آمار نشان‌دهنده آن است كه مطبوعات به صوري‌ترين، ساده‌ترين و لازم‌ترين و قانون مندترين بخش معيارسازي زبان بي‌توجه‌اند.
نشانه‌‌هاي نگارشي در مطبوعات يا به صورت كاربرد نادرست است و يا كاربرد زائد يا اساساً بدون كاربرد درست. از ميان يازده نشانه پربسامد در نشانه‌گذاري تنها نقطه (.) نقطه ويرگول (؛) و ويرگول (،) كاربرد (درست يا نادرست) داشته‌اند. پراكندگي نوع و شيوه استفاده از همين علائم محدود نيز نشان مي‌دهد رويه خاص و علمي مدنظر نويسندگان بخش‌هاي مختلف مطبوعاتي نبود. بلكه اغلب كاربردها ذوقي است.
پس از نشانه‌گذاري عدم كاربرد درست قواعد رسم‌الخط با 18% از كل زيرمجموعه و 6% از كل اشكاات در اين حوزه مطرح است. رسم‌الخط فرهنگستان زبان و ادب فارسي تنها در چند نشريه رعايت مي‌شود و اغلب نشريات خصوصاً نشريات سراسري در حوزه گزارش و مسائل اجتماعي از اين رسم‌الخط تبعيت نمي‌كنند. در گفت‌گو با خبرنگاران و مديران چند رسانه معلوم شد كه اساساً رسم‌الخط فرهنگستان از سوي مراجع رسمي مثل خود فرهنگستان يا معاونت مطبوعاتي و يا مديران مطبوعات به مديران داخلي و خبرنگاران اعلام و ابلاغ نشده است.
از ميان سه حوزه ويرايش زباني اسم با 45%، فعل با 33% و حرف با 22% به ترتيب بيشترين غيرمعيارها را دارد. مجموعه غيرمعيارها اين سه حوزه 23 مورد است كه از ميان 40 مورد غيرمعيار پيش‌بيني شده در طرح اوليه، بيشترين كاربردهاي نادرست مشاهده شد. اسم با 45% كاربردهاي غيرمعيار، بيشترين آمار را داراست. در حوزه اسم نيز كاربرد اسامي بيگانه با 1089 مورد يعني 26% كل ويرايش زباني و 7% از كل اشكالات بيشترين بسامد غيرمعيار را داراست.
در حوزه فعل نيز كاربرد نامناسب فعل با 452 مورد و سپس حذف بي‌قرينه فعل با 302 مورد بيشترين غيرمعيارهاي اين حوزه است. شايد يك علت اين حذف‌ها و كاربردهاي نامناسب، فشرده‌سازي خبر و اختصار غيرضروري است كه معمولاً آسيب‌ها، ابتدا متوجه فعل جمله است. اغلب بر اثر درازنويسي و كاربرد جملات مركب و بلند و تو در تو، فعل به شكل نامناسب و يا محذوف به كار مي‌رود. در حوزه حرف نيز بيشترين غيرمعيارها در حوزه حرف اضافه نامناسب است كه 235 مورد در كل جملات اشكال‌دار مشاهده مي‌شود.
در بخش ويرايش بلاغي از مجموع، ده غيرمعيار با 2606 مورد اشكال، تعابير نامناسب با 1546 مورد؛ يعني 25 درصد از اشكالات زيرمجموعه خود و 10 درصد از كل اشكالات مطبوعاتي را تشكيل مي‌دهد. تعابير نامناسب شامل تعابير كليشه‌اي متكلفانه، غيررايج، ساختگي است كه تعداد زياد آن در مطبوعات نشان‌دهنده تأثير شديد آنها از الگوهاي بيگانه و ترجمه اصطلاحات و تعابير بيگانه به زبان فارسي بدون در نظر گرفتن ملاحظات و قواعد زباني زبان مقصد است.
بيشترين تعابير نامناسب در مصاحبه‌ها و خبرها است و نشريات سراسري نسبت به بقيه از اين‌گونه تعابير بيشتر استفاده مي‌كنند. تعابير نامناسب در موضوعات اقتصادي و ورزشي بسامد بيشتري دارد. پس از تعابير نامناسب درازنويسي و حشو در حوزه ويرايش بلاغي به ترتيب با 1507 مورد (10% از كل اشكالات) و حشو با 1327 مورد (21 درصد كل اشكالات) پربسامدتر است. امروزه يك شاخصه غيرمعيار زبان مطبوعات، درازنويسي است.
درازنويسي حاصل آوردن جملات معترضه متعدد در خبر اصلي است. همچنين كاربرد تكيه‌كلام‌ها، درج چند اطلاع در يك خبر، ذكر عناوين و پست‌هاي سازماني اشخاص و سازمان‌ها و تكرار آنها باعث طولاني شدن نوشته شده است. مجلات عامه‌پسند نسبت به بقيه در دو مورد اخير بيشترين كاربرد را دارند. متن خبرها به نسبت بقيه قالبها درازتر و طولاني‌تر است. يك دليل طولاني شدن جملات خبري تنگي‌جا، حجم زياد اخبار و فشردگي مطالب و كوتاهي زمان است كه همگي باعث فشرده‌سازي خبر مي‌شود. اين فشرده‌سازي يك علت حذف نا به جاي فعل‌ها و در نتيجه طولاني كردن جملات مي‌گردد. از ميان تمامي نشريات بيست و دو گانه مورد تحقيق، نشريات خانواده سبز با 1074 مورد و شرق با 1068 مورد اشكال به ترتيب داراي بيشترين اشكالات در تمامي حوزه‌هاي ويرايشي هستند.
نشريات امين و خبر جنوب نيز كمترين اشكالات را دارند. دو نشريه پر اشكال از نشريات عامه‌پسند و سراسري و كم‌اشكال از نشريات محلي هستند. بنابر فرضيه شماره سه تحقيق كه الگويهاي زباني غيرمعيار در مطبوعات محلي و عامه‌پسند را بيشتر از سراسري مي‌داند، نتايج طرح ثابت مي‌كند كه مطبوعات عامه‌پسند و سپس سراسري بيشترين اشكال را دارند كه اين فرضيه را نتايج تحقيق نقض مي‌كند.
در ميان موضوعات نشريات نيز بنابر فرضيه‌ي شماره دو طرح كه قالب خبر را داراي بيشترين اشكالات مي‌داند اثبات مي‌شود. در خبرها بيشترين موارد اشكال ديده مي‌شود، سپس مقاله و آنگاه گزارش؛ اما در بخش دوم فرضيه شماره دو ادعا شده است كه موضوعات سياسي و اجتماعي داراي بيشترين اشكالات است كه موضوعات اجتماعي و اقتصادي در نتايج طرح بيشترين غيرمعيارها را به خود اختصاص مي‌دهد. در پايان مجري پيشنهاهايي به شرح زير ارايه داد:
"1. تأسيس اداره ويرايش با وظايف زير:
1-1. سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي، پيگيري و اجراي برنامه‌هاي وزارت‌خانه و معاونت مطبوعاتي؛
2-1. پيگيري تحقق و عملياتي كردن سياست‌هاي مصوب؛
3-1. تشكيل شوراي عالي ويرايش در معاونت مطبوعاتي و تشكيل كار گروه ويرايش براي ارائه و تبيين خط مشي‌هاي لازم؛
4-1. برقراري ارتباط مؤثر با فرهنگستان زبان و ادبيات كشور به منظور ايجاد پل ارتباطي ميان معاونت مطبوعاتي و فرهنگستان و اجرا و ابلاغ به موقع مصوبات فرهنگستان در نشريات؛
5-1. پيش‌بيني و تبين آيين‌نامه‌هاي لازم براي اقدامات تشويقي، آموزشي، بازدارنده و توبيخي به منظور اصلاح روند امور و مديريت زباني مطبوعات؛
6-1. ارائه كمك‌هاي لازم و مشاوره هاي بهنگام، براي بهبود وضع زباني نشريات از طريق مراقبت‌هاي دوره‌اي و تصادفي؛
7-1. شناخت، آموزش و جذب ويراستاران براي معرفي به نشريات مختلف.
2. ارزيابي سالانه زبان معيار در مطبوعات
3. انجام اقدامات تشويقي چون در نظر گرفتن زبان معيار به عنوان يكي از شاخص هاي انتخاب در جشنواره مطبوعات، اختصاص يا افزايش درصدي از يارانه‌هاي مطبوعاتي به نشريه يا نشرياتي كه در معيارسازي زبان مطبوعات و اصلاح و بهبود آن تلاش بيشتري كرده‌اند، برعهده گرفتن درصدي از حقوق و مزايا و يا بيمه نشرياتي كه ويراستار استخدام مي‌كنند. به صورت تسهيلات حمايتي تا مدت مشخص (مثلاً 5 سال)
4. آموزش
در حوزه آموزش‌هاي تخصصي خبرنگاري لازم است دوره يا دوره‌هاي آموزش نگارش و ويرايش مطبوعاتي براي انواع و اقسام گونه‌ها برگزار شود.
5. انجام پژوهش‌هاي مستمر در حوزه زبان مطبوعات نظير:
الف) مقايسه زبان مطبوعات از گذشته تا امروز؛
ب) بررسي زبان معيار مطبوعاتي در مقايسه با گونه‌هاي زباني ديگر؛
پ) بررسي الگوهاي زباني بيگانه در مطبوعات كشور؛
ت) الگويهاي زباني غيرمعيار در كل نشريات كشور (گسترش يافته همين طرح) ؛
ث) پژوهش در شيو‌ه‌هاي بهينه‌سازي زبان مطبوعات كشور؛
ج) توصيف گونه‌هاي زبان مطبوعاتي
چ) ارزيابي و بررسي جايگاه مطبوعات در فرايند برنامه‌ريزي زبان
ح) بررسي تطبيقي رسانه‌هاي ايران و كشورهاي ديگر
6. توليد نرم‌افزارهايي از جمله:
1-6. نرم‌افزار آموزش ويراستاري مطبوعاتي
2-6. نرم‌افزار غلط‌ياب فارسي و يكسان‌سازي شيوه خط
3-6. نرم‌افزار برابرياب فارسي براي واژگان مطبوعاتي
7. اعمال قوانين و تدوين آيين‌نامه‌هاي لازم چون:
1-7. تدوين آيين‌نامه ضرورت شيوه به كارگيري رسم‌الخط، نشانه‌گذاري و ويرايش مطبوعاتي در تمامي مطبوعات كشور؛
2-7. ابلاغ بخش‌نامه عدم به كارگيري اسامي بيگانه، مصوب هيأت دولت؛
3-7. اصلاح آيين‌نامه‌هاي اجرايي جشنواره‌هاي مطبوعاتي، هيأت نظارت بر مطبوعات و ساير بخش‌هاي وابسته به مطبوعات و اعمال قوانين لازم كنترل‌هاي زباني در هر يك از آنها براساس مصوبات شوراي ويرايش مطبوعات و تأييد شوراها و مقام‌هاي عالي مرتبط.
با توجه به اهميت موضوع تحقيق و همچنين رويكرد محقق در بررسي موضوع , به زودي متن كامل تحقيق در اين وب سايت درج خواهد شد.
استادان , دانشجويان و روزنامه نگاران محترم مي توانند با ارايه نظرات خود در بخش ارايه نظرات ( انتهاي مقاله) درباره اين پژوهش و همچنين در خصوص پژوهش هايي كه بايد در اين وب سايت درج شود و تا كنون از طرح آن غفلت شده است با ما ارتباط برقرار كنند.
خلاصه:
شناسايي و بررسي اين غيرمعيارها و پيشنهاد راه‌هايي براي رفع آنها مي‌تواند گام مهمي در مسير حركت به سوي درست‌نويسي و پيراستن زبان از اشكالات مختلف به شمار آيد. با درك اين ضرورت بود كه پژوهش حاضر در دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌هاي معاونت امور مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در دستور كار قرار گرفت و با همت دكتر حسن ذوالفقاري عضو هيأت علمي مركز تحقيقات زبان و ادبيات فارسي و همكاران طي سال جاري به انجام رسيد.
اهداف اصلي اين طرح، شناسايي مهمترين الگوهاي غيرمعيار مطبوعاتي، طبقه‌بندي و بررسي بسامد هر يك و در نهايت نتيجه‌گيري و ارائه راهكارهاي مناسب براي رفع آن‌هاست.
اين پژوهش بر فرضيه‌هاي زير استوار بوده است:
1. الگوهاي زباني غيرمعيار در بيش از 30 درصد از جمله‌هاي مطبوعاتي وجود دارد.
2. بيشترين الگوهاي زباني غيرمعيار مربوط به بخش‌هاي خبري در موضوعات سياسي و اجتماعي است.
3. الگوهاي زباني غيرمعيار در مطبوعات محلي و عامه‌پسند بيش از مطبوعات سراسري ديده مي‌شود.
4. بيشترين الگوهاي زباني غيرمعيار به ترتيب در حوزه‌هاي فني، زباني و بلاغي ديده مي‌شود.
در پژوهش حاضر 12320 جمله از 22 نشريه انتخاب گرديد. از ميان نشريات سراسري 6720 جمله انتخاب شد. اين نشريات شامل آفتاب يزد، ابرار، اطلاعات، اعتماد، ايران، جام‌جم، جمهوري اسلامي، رسالت، شرق، كيهان، هم‌بستگي، همشهري هستند و از ميان نشريات عامه‌پسند 4480 جمله انتخاب شد. اين نشريات شامل: آدينه، ابرار ورزشي، استقلال جوان، به سوي افتخار، خانواده سبز، راه زندگي هستند و از ميان نشريات محلي 1120 جمله انتخاب شد، اين نشريات شامل طاق‌بستان، امين، خبر جنوب هستند. نشريات از يك روز خاص 12/10/84 انتخاب گرديد. از هر مجله به طور مساوي 560 جمله در هشت گروه موضوعي شامل: اجتماعي 1309 جمله، ورزشي 2262 جمله، فرهنگي 1662 جمله، ديني 647 جمله، سياسي 1455 جمله، حوادث 1011 جمله، اقتصادي 505 جمله، علمي 1169 جمله انتخاب گرديد.
از ميان قالبها نيز چهار قالب خبر 3938 جمله، گزارش 3499 جمله، مصاحبه 940 جمله، مقاله 3943 جمله انتخاب گرديد تا در سه حوزه اساسي ويرايش، يعني فني، زباني و بلاغي بررسي شود. جمعاً در سه حوزه ياد شده 8329 جمله، يعني 7/67 درصد يك يا چند اشكال دارد و 3981 جمله؛ يعني 3/32 درصد از كل جملات بدون اشكال است. از ميان 8339 جمله غيرمعيار جمعاً 258/15 مورد اشكال وجود دارد، يعني در هر جمله به طور متوسط دو اشكال ديده مي‌شود. اين نتيجه درست خلاف فرضيه شماره يك طرح است كه تنها 30 درصد از جملات مطبوعاتي را داراي اشكال مي‌داند.
اين نتيجه، فرضيه شماره چهار طرح را نيز ابطال مي‌كند؛ زيرا تعداد اشكالات براساس نتايج طرح: بلاغي، فني، زباني است.
ميزان اشكالات در سه حوزه فني 071/5؛ يعني 33/0، 250/4 مورد؛ يعني 27/0 و بلاغي 206/6 مورد، يعني
40/0 است.
با توجه به جدول از ميان زير مجموعه‌هاي ويرايش فني بيشترين تعداد شامل 363 مورد، معادل 23% از كل اشكالات و 73% از اشكالات حوزه فني را داراست كه اين رقم در مقايسه با كل اشكالات بسيار زياد است. بيشترين رخداد ميان قالبها گزارش، در موضوعات، اجتماعي و در نوع نشريات عامه‌پسند است. اين آمار نشان‌دهنده آن است كه مطبوعات به صوري‌ترين، ساده‌ترين و لازم‌ترين و قانون مندترين بخش معيارسازي زبان بي‌توجه‌اند.
نشانه‌‌هاي نگارشي در مطبوعات يا به صورت كاربرد نادرست است و يا كاربرد زائد يا اساساً بدون كاربرد درست. از ميان يازده نشانه پربسامد در نشانه‌گذاري تنها نقطه (.) نقطه ويرگول (؛) و ويرگول (،) كاربرد (درست يا نادرست) داشته‌اند. پراكندگي نوع و شيوه استفاده از همين علائم محدود نيز نشان مي‌دهد رويه خاص و علمي مدنظر نويسندگان بخش‌هاي مختلف مطبوعاتي نبود. بلكه اغلب كاربردها ذوقي است.
پس از نشانه‌گذاري عدم كاربرد درست قواعد رسم‌الخط با 18% از كل زيرمجموعه و 6% از كل اشكاات در اين حوزه مطرح است. رسم‌الخط فرهنگستان زبان و ادب فارسي تنها در چند نشريه رعايت مي‌شود و اغلب نشريات خصوصاً نشريات سراسري در حوزه گزارش و مسائل اجتماعي از اين رسم‌الخط تبعيت نمي‌كنند. در گفت‌گو با خبرنگاران و مديران چند رسانه معلوم شد كه اساساً رسم‌الخط فرهنگستان از سوي مراجع رسمي مثل خود فرهنگستان يا معاونت مطبوعاتي و يا مديران مطبوعات به مديران داخلي و خبرنگاران اعلام و ابلاغ نشده است.
از ميان سه حوزه ويرايش زباني اسم با 45%، فعل با 33% و حرف با 22% به ترتيب بيشترين غيرمعيارها را دارد. مجموعه غيرمعيارها اين سه حوزه 23 مورد است كه از ميان 40 مورد غيرمعيار پيش‌بيني شده در طرح اوليه، بيشترين كاربردهاي نادرست مشاهده شد. اسم با 45% كاربردهاي غيرمعيار، بيشترين آمار را داراست. در حوزه اسم نيز كاربرد اسامي بيگانه با 1089 مورد يعني 26% كل ويرايش زباني و 7% از كل اشكالات بيشترين بسامد غيرمعيار را داراست.
در حوزه فعل نيز كاربرد نامناسب فعل با 452 مورد و سپس حذف بي‌قرينه فعل با 302 مورد بيشترين غيرمعيارهاي اين حوزه است. شايد يك علت اين حذف‌ها و كاربردهاي نامناسب، فشرده‌سازي خبر و اختصار غيرضروري است كه معمولاً آسيب‌ها، ابتدا متوجه فعل جمله است. اغلب بر اثر درازنويسي و كاربرد جملات مركب و بلند و تو در تو، فعل به شكل نامناسب و يا محذوف به كار مي‌رود. در حوزه حرف نيز بيشترين غيرمعيارها در حوزه حرف اضافه نامناسب است كه 235 مورد در كل جملات اشكال‌دار مشاهده مي‌شود.
در بخش ويرايش بلاغي از مجموع، ده غيرمعيار با 2606 مورد اشكال، تعابير نامناسب با 1546 مورد؛ يعني 25 درصد از اشكالات زيرمجموعه خود و 10 درصد از كل اشكالات مطبوعاتي را تشكيل مي‌دهد. تعابير نامناسب شامل تعابير كليشه‌اي متكلفانه، غيررايج، ساختگي است كه تعداد زياد آن در مطبوعات نشان‌دهنده تأثير شديد آنها از الگوهاي بيگانه و ترجمه اصطلاحات و تعابير بيگانه به زبان فارسي بدون در نظر گرفتن ملاحظات و قواعد زباني زبان مقصد است.
بيشترين تعابير نامناسب در مصاحبه‌ها و خبرها است و نشريات سراسري نسبت به بقيه از اين‌گونه تعابير بيشتر استفاده مي‌كنند. تعابير نامناسب در موضوعات اقتصادي و ورزشي بسامد بيشتري دارد. پس از تعابير نامناسب درازنويسي و حشو در حوزه ويرايش بلاغي به ترتيب با 1507 مورد (10% از كل اشكالات) و حشو با 1327 مورد (21 درصد كل اشكالات) پربسامدتر است. امروزه يك شاخصه غيرمعيار زبان مطبوعات، درازنويسي است.
درازنويسي حاصل آوردن جملات معترضه متعدد در خبر اصلي است. همچنين كاربرد تكيه‌كلام‌ها، درج چند اطلاع در يك خبر، ذكر عناوين و پست‌هاي سازماني اشخاص و سازمان‌ها و تكرار آنها باعث طولاني شدن نوشته شده است. مجلات عامه‌پسند نسبت به بقيه در دو مورد اخير بيشترين كاربرد را دارند. متن خبرها به نسبت بقيه قالبها درازتر و طولاني‌تر است. يك دليل طولاني شدن جملات خبري تنگي‌جا، حجم زياد اخبار و فشردگي مطالب و كوتاهي زمان است كه همگي باعث فشرده‌سازي خبر مي‌شود. اين فشرده‌سازي يك علت حذف نا به جاي فعل‌ها و در نتيجه طولاني كردن جملات مي‌گردد. از ميان تمامي نشريات بيست و دو گانه مورد تحقيق، نشريات خانواده سبز با 1074 مورد و شرق با 1068 مورد اشكال به ترتيب داراي بيشترين اشكالات در تمامي حوزه‌هاي ويرايشي هستند.
نشريات امين و خبر جنوب نيز كمترين اشكالات را دارند. دو نشريه پر اشكال از نشريات عامه‌پسند و سراسري و كم‌اشكال از نشريات محلي هستند. بنابر فرضيه شماره سه تحقيق كه الگويهاي زباني غيرمعيار در مطبوعات محلي و عامه‌پسند را بيشتر از سراسري مي‌داند، نتايج طرح ثابت مي‌كند كه مطبوعات عامه‌پسند و سپس سراسري بيشترين اشكال را دارند كه اين فرضيه را نتايج تحقيق نقض مي‌كند.
در ميان موضوعات نشريات نيز بنابر فرضيه‌ي شماره دو طرح كه قالب خبر را داراي بيشترين اشكالات مي‌داند اثبات مي‌شود. در خبرها بيشترين موارد اشكال ديده مي‌شود، سپس مقاله و آنگاه گزارش؛ اما در بخش دوم فرضيه شماره دو ادعا شده است كه موضوعات سياسي و اجتماعي داراي بيشترين اشكالات است كه موضوعات اجتماعي و اقتصادي در نتايج طرح بيشترين غيرمعيارها را به خود اختصاص مي‌دهد. در پايان مجري پيشنهاهايي به شرح زير ارايه داد:
"1. تأسيس اداره ويرايش با وظايف زير:
1-1. سياست‌گذاري و برنامه‌ريزي، پيگيري و اجراي برنامه‌هاي وزارت‌خانه و معاونت مطبوعاتي؛
2-1. پيگيري تحقق و عملياتي كردن سياست‌هاي مصوب؛
3-1. تشكيل شوراي عالي ويرايش در معاونت مطبوعاتي و تشكيل كار گروه ويرايش براي ارائه و تبيين خط مشي‌هاي لازم؛
4-1. برقراري ارتباط مؤثر با فرهنگستان زبان و ادبيات كشور به منظور ايجاد پل ارتباطي ميان معاونت مطبوعاتي و فرهنگستان و اجرا و ابلاغ به موقع مصوبات فرهنگستان در نشريات؛
5-1. پيش‌بيني و تبين آيين‌نامه‌هاي لازم براي اقدامات تشويقي، آموزشي، بازدارنده و توبيخي به منظور اصلاح روند امور و مديريت زباني مطبوعات؛
6-1. ارائه كمك‌هاي لازم و مشاوره هاي بهنگام، براي بهبود وضع زباني نشريات از طريق مراقبت‌هاي دوره‌اي و تصادفي؛
7-1. شناخت، آموزش و جذب ويراستاران براي معرفي به نشريات مختلف.
2. ارزيابي سالانه زبان معيار در مطبوعات
3. انجام اقدامات تشويقي چون در نظر گرفتن زبان معيار به عنوان يكي از شاخص هاي انتخاب در جشنواره مطبوعات، اختصاص يا افزايش درصدي از يارانه‌هاي مطبوعاتي به نشريه يا نشرياتي كه در معيارسازي زبان مطبوعات و اصلاح و بهبود آن تلاش بيشتري كرده‌اند، برعهده گرفتن درصدي از حقوق و مزايا و يا بيمه نشرياتي كه ويراستار استخدام مي‌كنند. به صورت تسهيلات حمايتي تا مدت مشخص (مثلاً 5 سال)
4. آموزش
در حوزه آموزش‌هاي تخصصي خبرنگاري لازم است دوره يا دوره‌هاي آموزش نگارش و ويرايش مطبوعاتي براي انواع و اقسام گونه‌ها برگزار شود.
5. انجام پژوهش‌هاي مستمر در حوزه زبان مطبوعات نظير:
الف) مقايسه زبان مطبوعات از گذشته تا امروز؛
ب) بررسي زبان معيار مطبوعاتي در مقايسه با گونه‌هاي زباني ديگر؛
پ) بررسي الگوهاي زباني بيگانه در مطبوعات كشور؛
ت) الگويهاي زباني غيرمعيار در كل نشريات كشور (گسترش يافته همين طرح) ؛
ث) پژوهش در شيو‌ه‌هاي بهينه‌سازي زبان مطبوعات كشور؛
ج) توصيف گونه‌هاي زبان مطبوعاتي
چ) ارزيابي و بررسي جايگاه مطبوعات در فرايند برنامه‌ريزي زبان
ح) بررسي تطبيقي رسانه‌هاي ايران و كشورهاي ديگر
6. توليد نرم‌افزارهايي از جمله:
1-6. نرم‌افزار آموزش ويراستاري مطبوعاتي
2-6. نرم‌افزار غلط‌ياب فارسي و يكسان‌سازي شيوه خط
3-6. نرم‌افزار برابرياب فارسي براي واژگان مطبوعاتي
7. اعمال قوانين و تدوين آيين‌نامه‌هاي لازم چون:
1-7. تدوين آيين‌نامه ضرورت شيوه به كارگيري رسم‌الخط، نشانه‌گذاري و ويرايش مطبوعاتي در تمامي مطبوعات كشور؛
2-7. ابلاغ بخش‌نامه عدم به كارگيري اسامي بيگانه، مصوب هيأت دولت؛
3-7. اصلاح آيين‌نامه‌هاي اجرايي جشنواره‌هاي مطبوعاتي، هيأت نظارت بر مطبوعات و ساير بخش‌هاي وابسته به مطبوعات و اعمال قوانين لازم كنترل‌هاي زباني در هر يك از آنها براساس مصوبات شوراي ويرايش مطبوعات و تأييد شوراها و مقام‌هاي عالي مرتبط.
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}